مقدمه ای جامع بر سرطان پستان

سرطان پستان یک بیماری پیچیده و چندعاملی است که در اثر تداخل عوامل ژنتیکی، هورمونی و محیطی ایجاد می‌شود. بر اساس آخرین آمار سازمان جهانی بهداشت، سالانه حدود 2.3 میلیون مورد جدید از این سرطان تشخیص داده می‌شود. درک صحیح از ماهیت این بیماری نه تنها به تشخیص زودهنگام کمک می‌کند، بلکه نقش مهمی در انتخاب روش‌های درمانی مؤثر دارد.

آناتومی پستان و محل شروع سرطان

برای درک بهتر سرطان پستان، ابتدا باید با ساختار طبیعی پستان آشنا شویم:

• لوبول‌ها: غدد تولیدکننده شیر
• مجراها: مسیرهای انتقال شیر به نوک پستان
• بافت همبند: شامل بافت چربی و فیبروز که ساختار پستان را حفظ می‌کنند
• عروق و لنفاوی: شبکه گسترده عروقی که می‌تواند راه گسترش سرطان باشد

سرطان معمولاً در سلول‌های مجاری یا لوبول‌ها آغاز می‌شود و سپس ممکن است به سایر بخش‌ها گسترش یابد.

انواع سرطان پستان با جزئیات کامل

1. کارسینوم مجرایی مهاجم (IDC)

• 70-80% موارد سرطان پستان
• از دیواره مجاری عبور کرده و به بافت چربی پستان حمله می‌کند
• زیرگروه‌های مهم:
  • Tubular Carcinoma (پیش‌آگهی عالی)
  • Medullary Carcinoma (مرزهای مشخص)
  • Mucinous Carcinoma (حاوی موکوس)

2. کارسینوم لوبولار مهاجم (ILC)

• 10-15% موارد
• اغلب در زنان مسن‌تر دیده می‌شود
• ویژگی‌های خاص:
  • رشد به صورت تک‌سلولی (تشخیص در ماموگرافی سخت‌تر است)
  • احتمال درگیری دوطرفه بیشتر است

3. انواع خاص و نادر:

• سرطان التهابی پستان (IBC):

  • 1-5% موارد
  • علائم شبه‌التهابی (قرمزی، گرمی، پوست پرتقالی)
  • پیش‌آگهی ضعیف‌تر به دلیل تهاجم سریع

• سرطان پستان سه‌گانه منفی (TNBC):

  • 15-20% موارد
  • فاقد گیرنده‌های استروژن، پروژسترون و HER2
  • پاسخ‌دهی به درمان‌های استاندارد محدود

• سرطان پستان متاپلاستیک:

  • بسیار نادر (کمتر از 1%)
  • رفتار بیولوژیک تهاجمی

علائم و نشانه‌های بالینی با جزئیات بیشتر

علائم شایع:

1. توده‌های پستانی:

   • معمولاً سفت و با حاشیه‌های نامنظم
   • بدون درد در مراحل اولیه
   • ممکن است ثابت یا متحرک باشد

2. تغییرات پوستی:

   • فرورفتگی پوست (شبیه پوست پرتقال)
   • ضخیم شدن موضعی پوست
   • زخم‌های مقاوم به درمان

3. تغییرات نوک پستان:

   • فرورفتگی نوک پستان (درگیری مجرای اصلی)
   • ترشحات خودبه‌خودی (خونی یا آبکی)
   • پوسته‌ریزی یا اگزما-like changes

4. علائم پیشرفته:

   • تورم غدد لنفاوی زیربغل
   • درد استخوانی (در موارد متاستاتیک)
   • کاهش وزن غیرقابل توجیه

عوامل خطر و پیشگیری

عوامل غیرقابل تغییر:

• سن (افزایش خطر پس از 50 سالگی)
• سابقه خانوادگی (به ویژه جهش‌های BRCA1/2)
• سابقه شخصی بیماری‌های پستان
• شروع قاعدگی زودرس یا یائسگی دیررس

عوامل قابل اصلاح:

• چاقی و عدم فعالیت فیزیکی
• مصرف الکل
• هورمون‌درمانی جایگزین طولانی‌مدت
• مواجهه با اشعه یونیزان

راهکارهای پیشگیرانه:

• انجام منظم ماموگرافی (از 40 سالگی)
• خودآزمایی ماهانه پستان
• حفظ وزن ایده‌آل
• ورزش منظم (حداقل 150 دقیقه در هفته)
• محدود کردن مصرف الکل

روش‌های تشخیصی پیشرفته

1. تصویربرداری:

   • ماموگرافی دیجیتال
   • سونوگرافی (به ویژه برای بافت متراکم)
   • MRI (در افراد پرخطر)

2. بیوپسی‌ها:

   • Fine Needle Aspiration (FNA)
   • Core Needle Biopsy
   • بیوپسی جراحی

3. آزمایش‌های تکمیلی:

   • آزمایش‌های ژنتیکی (BRCA)
   • تعیین گیرنده‌های هورمونی
   • تست HER2

جمع‌بندی و پیام کلیدی

سرطان پستان با وجود شیوع بالا، در صورت تشخیص در مراحل اولیه قابل درمان است. آگاهی از عوامل خطر، توجه به تغییرات بدنی و انجام غربالگری‌های منظم سه رکن اصلی مقابله با این بیماری محسوب می‌شوند. به خاطر داشته باشید که بسیاری از توده‌های پستانی خوش‌خیم هستند، اما هر تغییری باید توسط پزشک ارزیابی شود.